بازگشت
درنگي برخد ما ت وزند گي ابومعشر بلخی
ارسالي صدف دريايي ارسالي صدف دريايي


ابومعشر بلخی، جعفر بن محمد، در 9 ربیع الاول سال 171هـ . ق در بلخ متولدشد. ابومشعر کار علمی خود را در زمان خلافت مامون (198 ـ 218 هـ.ق) در بغداد به عنوان محدث آغاز کرد بدون شک در مطالعه همین موضوع بود که موضوعاتی همچون تقویم عربی پیش از اسلام و گاهشماری دوران نخستین خلفا مهارت یافت. برهان فلسفی ابومشعر بر صحت و اعتبار احکام نجوم محتملا به کاملترین صورت در کتاب اثبات علم النجوم بیان شده است. این برهان، چنانکه لیمی اشاره کرده، عمدتا ارسطویی همراه با عناصر نو افلاطونی است. ولی لیمی که تنها با ترجمه های لاتینی کار کرده است، نتوانسته است به این مطلب متوجه شود که منبع بلاواسطه ارسطویی گری ابومشعر ترجمه های عربی در آسمان و فیزیک و درکون و فساد ارسطو نبوده، بلکه نوشته های منسوب به پیامبران حرانی، هرمس و آگائودمون، بوده است. به آسانی می توان نتیجه گرفت که ابومشعر کلیات اثبات حقانیت احکام نجوم را از کتابهای حرانیان گرفته، بنابراین نظر او در این باب فقط جزئی از یک فلسفه کلی و بسیار پرورده تر صدور است.
1ـ المدخل الکبیر علی علم احکام النجوم. 2ـ المدخل الصغیر که کتاب مختصر المدخل نیز خوانده می شود. 3 ـ زیج الهزارات 4 ـ الموالید الکبیر 5 ـ هیئه الفلک و اختلاف طلوعه 6 ـ الکخدا 7 ـ الهیلاج 8 ـ القرانات 9 ـ تحاویل سنی العالم یاکتاب النکت 10ـ الاختیارات 11 ـ الاختیارات علی منازل القمر. 12 ـ الالوف 13 ـ الطلائع الکبیر 14 ـ السهمین و اعمار الملوک و الدول 15 ـ زائرجات (این کتاب مربوط به تاریخ احکام نجوم می باشد). 16 ـ اقتران النحسین فی برج السرطان 17 ـ الصور علیها 18 ـ الحکم علیها 19 ـ تحاویل سنی الموالید 20 ـ المزاجات
21 ـ الانواء 22 ـ المسائل 23 ـ اثبات علم النجوم 24 ـ الکامل یا المسائل 25ـ الجمهره 26 ـ اصل الاصول 27 ـ تفسیر المنامات من النجوم 28 ـ القواطع علی الهیلاجات 29 ـ الموالید الصغیر 30 ـ زیج القرانات و الاختراقات. ابن قفطی که او نیز این کتاب را کتاب زیج الصغیر نامیده، اظهار کرده است که در این کتاب طولهای متوسط سیارات در زمانهای قرانات (میانگین) زحل و مشتری از دوره طوفان نوح (17 فبروری 3102 پیش از میلاد) آمده است. 31 ـ الاوقات 32 ـ السهام 33 ـ المطار و الریاح و تغیر الاهویه. بخش اول آن از احکام نجوم و کائنات جوی بحث می کند، و بخش دوم آن از احکام نجوم قیمتها.

در این کتاب زایچه ای دیده می شود که ابومشعر آن را در نیشابور به تاریخ 28 محرم 217/5 مارچ 832 ترتیب داده بوده است. 34 ـ طبائع البلدان و تواد الریاح. کتابی فنی در احکام نجوم مخصوص بحث در این مسئله بوده است که چرا تاثیر فلکی واحد سبب به وجود آمدن نمودهای جوی متفاوت در نواحی مختلف جهان می شود. 35 ـ المیل فی تحویل سنی الموالید 36 ـ فی بیوت العبادات. این کتاب که بیرونی از آن یاد کرده است. در توصیف معابد سیاره ای شگفت انگیز صابئین است. 37 ـ اختلاف الزیجات 38 ـ احکام الموالید 39ـ قرانات الکواکب فی البروج الاثنی عشره از آثار ترکیبات سیارات در هر یک از صور منطقه البروج بحث می کند. 40ـ مذاکرات ابی معشر فی اسرار علم النجوم وی در دوم شوال 272 هـ . ق وفات یافت. جا دارد که در اینجا از نابغه دیگر مسلمان (ابن شاطر) نیز نامی آورده شود.
December 18th, 2004


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي